بهترین کلینیک تخصصی درمان لکنت در کرج

گفتاردرمانی تخصصی کرج : تحریک مستقیم فراجمجمه‌ای

صفحه اصلی
/
وبلاگ
/
آخرین اخبار
/
گفتاردرمانی تخصصی کرج :…

گفتاردرمانی تخصصی کرج : تحریک مستقیم فراجمجمه‌ای

مقایسه اثربخشی تحریک متمرکز و فشرده زبان با و بدون تحریک مستقیم فراجمجمه‌ای در بهبود مهارت نامیدن بیماران آفازی ناروان مزمن

پدیدآور: مجید جنت
استاد راهنما: زهرا سادات قریشی
استاد مشاور: فریبا یادگاری
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گروه گفتاردرمانی

چکیده: آفازی ناروان مزمن یکی از مقاوم‌ترین انواع اختلالات زبان‌پریشی است که به دنبال سکته مغزی رخ می‌دهد و اغلب با اختلال در مهارت نامیدن همراه است. با توجه به کاهش احتمال بهبود خودبه‌خودی در فاز مزمن، نیاز به مداخلات توان‌بخشی مؤثر و فشرده وجود دارد. در این مطالعه، تأثیر روش تحریک متمرکز و فشرده زبان (ILAT) با و بدون همراهی با تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) بر مهارت نامیدن اسامی و افعال در زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفت. طراحی پژوهش از نوع تک‌موردی با طرح متقاطع تقابلی بود و شامل چهار بیمار مبتلا به آفازی ناروان مزمن بود. نتایج نشان داد که مداخله ترکیبی (ILAT+tDCS) در مقایسه با مداخله منفرد (ILAT تنها) اثربخشی بیشتری در بهبود روانی و دقت نامیدن داشته است.

مقدمه:

آفازی ناروان مزمن ناشی از آسیب در نواحی پیشانی-چپ، به‌ویژه ناحیه بروکا، با اختلالاتی در تولید گفتار و نامیدن همراه است. بر اساس آمار، یک‌سوم از بیماران سکته مغزی دچار آفازی می‌شوند و در بیش از ۴۰٪ از آن‌ها اختلالات زبانی تا فاز مزمن باقی می‌ماند. مهارت نامیدن که یکی از عناصر کلیدی زبان بیانی است، به‌ویژه در فاز مزمن بسیار مقاوم به درمان شناخته شده است. درمان‌های کلاسیک توانبخشی زبان از قبیل گفتاردرمانی، زمانی مؤثرتر واقع می‌شوند که با مداخلاتی که توانایی تحریک نوروپلاستی مغز را دارند ترکیب شوند.

روش تحریک متمرکز و فشرده زبان (ILAT) توسط پولور مولر در سال 2001 معرفی شد. این روش بر تمرینات زبان-محور، تعامل اجتماعی و محرکات مربوط به زندگی روزمره تمرکز دارد و از رویکرد استفاده از سرنخ‌های واجی و معنایی در یک بستر فشرده برای تقویت مهارت‌های زبانی بهره می‌برد. در مقابل، تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) به عنوان یکی از روش‌های غیرتهاجمی تحریک مغز، با جریان الکتریکی ضعیف از طریق پوست سر، قشر مغز را تحریک کرده و می‌تواند موجب تقویت نوروپلاستی و تسهیل یادگیری شود. پژوهش‌های اخیر اثربخشی tDCS را به‌ویژه در ناحیه فرونتال تحتانی چپ (IFG) در بیماران آفازیک تأیید کرده‌اند.

روش‌شناسی:

چهار بیمار مبتلا به آفازی ناروان مزمن، پس از کسب رضایت آگاهانه و انجام ارزیابی اولیه، وارد دو گروه شدند. گروه اول ابتدا درمان ترکیبی (ILAT + tDCS) را به مدت یک هفته دریافت کرد، سپس پس از یک هفته استراحت، درمان منفرد ILAT را دریافت کرد. گروه دوم ترتیب عکس داشت. هر جلسه ILAT به صورت گروهی، با تعامل در موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده زندگی واقعی، در حالی که tDCS با جریان 1 میلی‌آمپر و مدت 20 دقیقه بر ناحیه بروکا اعمال می‌شد، اجرا شد.

یافته‌ها:

تحلیل کیفی نشان داد که هر چهار بیمار در دوره درمان ترکیبی پیشرفت قابل‌توجه‌تری نسبت به دوره درمان منفرد داشتند. بهبود در روانی گفتار، دقت نامیدن، و استفاده خودانگیخته از واژه‌ها در موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده افزایش یافت. به‌ویژه در بیماران با شدت متوسط، پاسخ به درمان ترکیبی بارزتر بود. نتایج تأیید می‌کند که تحریک tDCS می‌تواند فرآیندهای زبانی فعال‌شده در ILAT را تقویت کند و بازسازی عملکردهای زبانی را سرعت بخشد.

بحث و بسط:

مزایای درمان ترکیبی در بیماران آفازی مزمن درمان ترکیبی مبتنی بر استفاده همزمان از تحریکات عصبی و تمرینات زبانی رفتاری مزایای متعددی دارد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای آن، افزایش هم‌زمان انگیزش بیمار و بهبود انعطاف‌پذیری عصبی است. در شرایطی که مغز در فاز مزمن از نظر طبیعی‌سازی عملکرد زبانی مقاومت نشان می‌دهد، استفاده از تحریک مستقیم tDCS می‌تواند آستانه تحریک‌پذیری ناحیه آسیب‌دیده را کاهش داده و محیطی مطلوب برای بازآموزی گفتار فراهم آورد. از سوی دیگر، روش ILAT با تأکید بر بافت اجتماعی-کاربردی زبان، بیمار را در مسیر بازگشت به تعاملات روزمره قرار داده و مهارت‌های کاربردی زبانی را در سطح واقعی تقویت می‌کند.

همچنین استفاده از tDCS نه تنها موجب افزایش شدت پاسخ‌دهی به درمان می‌شود، بلکه از نظر زمانی نیز روند بهبودی را تسریع می‌کند؛ این امر برای بیماران در فاز مزمن بسیار مهم است، زیرا اغلب دوره‌ی درمانی طولانی‌تری نیاز دارند و این تأخیر می‌تواند موجب کاهش انگیزه و افزایش بار روانی شود. نکته مهم دیگر آن است که درمان tDCS بسیار ایمن، کم‌هزینه و غیرتهاجمی است و قابلیت استفاده هم‌زمان با سایر درمان‌ها را دارد، ویژگی‌ای که آن را به ابزار قدرتمندی در درمان‌های ترکیبی تبدیل می‌کند.

در سطح عصبی، شواهد تصویربرداری نشان داده‌اند که درمان tDCS موجب افزایش فعال‌سازی در ناحیه فرونتال چپ و افزایش هم‌زمانی عملکردی بین نواحی زبانی و حرکتی مغز می‌شود. از دیدگاه شناختی، این مداخلات به بهبود عملکرد در بازیابی واژه، پردازش معنایی و روانی گفتار کمک می‌کنند. پژوهش‌های مشابه نیز مؤید این نتایج هستند، از جمله مطالعه‌ی Chesters et al. (2018) و Moein et al. (2020) که افزایش روانی گفتار پس از جلسات tDCS را گزارش کرده‌اند.

نتیجه‌گیری:

درمان ترکیبی تحریک متمرکز و فشرده زبان به همراه تحریک فراجمجمه‌ای tDCS، اثربخشی بیشتری نسبت به درمان منفرد ILAT در بهبود مهارت نامیدن بیماران آفازیک ناروان مزمن دارد. این مداخله قابل توصیه در پروتکل‌های توانبخشی زبان برای بیماران در فاز مزمن است. پژوهش‌های آینده با حجم نمونه بیشتر و بررسی اثرات بلندمدت این مداخله می‌توانند راهگشای طراحی درمان‌های دقیق‌تر و فردمحورتر باشند. همچنین استفاده از رویکردهای ترکیبی می‌تواند نقش بسزایی در توانبخشی عصبی بیماران با اختلالات پیچیده زبانی ایفا کرده و مسیر تازه‌ای در درمان‌های بالینی مبتنی بر عصب‌روان‌شناسی باز کند.

منایع بیشتر برای مطالعه :

Chesters, J., Möttönen, R., & Watkins, K. E. (2018). Transcranial direct current stimulation over left inferior frontal cortex improves speech fluency in adults who stutter. Brain, 141(4), 1161–1171. https://doi.org/10.1093/brain/awy011
Moein, N., Rostami, R., Nitsche, M. A., & Zamani, R. (2020). Delayed auditory feedback and transcranial direct current stimulation treatment for the enhancement of speech fluency in adults who stutter: A study protocol. JMIR Research Protocols, 9(4), e16646. https://doi.org/10.2196/16646
Meinzer, M., Lindenberg, R., Antonenko, D., Flaisch, T., & Flöel, A. (2013). Anodal transcranial direct current stimulation temporarily reverses age-associated cognitive decline and functional brain activity changes. The Journal of Neuroscience, 33(30), 12470–12478. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.5743-12.2013
Pulvermüller, F., Neininger, B., Elbert, T., Mohr, B., Rockstroh, B., Koebbel, P., & Taub, E. (2001). Constraint-induced therapy of chronic aphasia after stroke. Stroke, 32(7), 1621–1626. https://doi.org/10.1161/01.STR.32.7.1621
Schlaug, G., Marchina, S., & Norton, A. (2009). Evidence for plasticity in white-matter tracts of patients with chronic Broca’s aphasia undergoing intense intonation-based speech therapy. Annals of the New York Academy of Sciences, 1169(1), 385–394. https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.2009.04587.x