قوس رفلكس :
واحد اساسي بافت عصبي نورون اما واحد كامل ان قوس رفلكس است . هرگونه فعاليت عصبي محتاج به فعاليت چند نورون است كه بوسيله سيناپس با يكديگر داراي ارتباط بالقوه مي باشند و بهترين مثال براي توضيح طرح اساسي اينگونه فعاليتهاي عصبي قوس رفلكس ساده است و اغلب اعمال انسان چنين قوس رفلكسي را بكار مي گيرد . در ساده ترين قوس رفلكس فقط دو نورون شركت مي كنند و نمونه ان رفلكس رتول است . در اين رفلكس يك نورون حساسه ( اوران ) و يك نورون حركتي ( وابران ) شركت دارند . استطاله محيطي نورون حساسه ( دندريت ) كه در تاندون رتول ( عضله چهارسر ) قرار گرفته به جسم سلولي واقع در گانگليون ريشه خلفي ، نزديك نخاع منتهي مي شود . از جسم سلولي استطاله دومي ( اكسون ) وارد نخاع شده با جسم سلولي يك نورون حركتي سيناپس پيدا مي كند . از نورون حركتي يك رشته عصبي ( اكسون ) وارد عصب محيطي شده به الياف عضلاني عضله چهارسر ختم مي شود . اين يك مكانيسم بسيار ساده است ولي اغلب قوسهاي رفلكس در بدن بسيار پيچيده تر است و با قرار گرفتن يك نورون سوم ( نورون رابط ) بين نورون حساسه و محركه عملا اتصالات بالقوه متعددي در سيستم عصبي مركزي بوجود مي ايد و بدين ترتيب قوسهاي رفلكس پيچيده تري ساخته مي شود . بايد دانست كه وقتي يك موج عصبي به سيستم عصبي مركزي مي رسد فعاليت پراكنده اي در ان توليد مي شود و در واقع قوس رفلكس ساده به ترتيبي كه ذكر شد وجود ندارد و صرفا توضيح ان به خاطر تسهيل در فهم يك موضوع اساسي است و ان اين كه يك فعاليت عصبي مستلزم رسيدن امواج عصبي به سيستم عصبي مركزي ( بوسيله نورون اوران ) ، تغيير و جمع اوري ان ( توسط نورونهاي رابط ) و رسيدن ان به عضو عمل كننده ( توسط نورون وابران ) است .
ساختمان نورون :
نورونها از لحاظ شكل و اندازه بسيار متغير بوده اما هر يك داراي يك جسم سلولي يا پريكاريون و يك يا چند استطاله است . اين استطاله ها بر دو نوعند : اكسون كه هميشه يك استطاله واحد است و ديگري دندريتهاست و نوروني كه فقط داراي يك استطاله است و خارج از جسم سلول به دو شاخه دندريت و اكسون تقسيم مي شوند نورون يك قطبي ، نوروني كه داراي دو استطاله است دوقطبي و نوروني كه داراي چنرين استطاله است چند قطبي ناميده مي شود . براي سهولت ، جسم سلول يا پريكاريون و استطاله ها بطور مجزا بوضيح داده مي شود .
پريكاريون :
جسم سلولي در مقايسه با ساير سلولها بزرگ و قطر ان بين 4 تا 135 ميكرون متغير است . شكل سلول متغير و بستگي به تعداد و مسير استطاله ها دارد . سلولهاي يك قطبي كروي شكل هستند و استطاله واحدي دارند كه دو شاخه مي شود . محل انها در گانگليونهاي مغزي و نخاعي گانگليون يعني مجموعه اي از جسم سلولهاي عصبي واقع در خارج سيستم عصبي مركزي است . سلول دوقطبي دراز دوكي شكل و در هر قطب داراي يك استطاله است . نمونه ان نورونهاي اعضا حساسه مثل شبكيه چشم ، اپي تليوم بويايي و گانگليون اكوستيك است . سلولهاي چند قطبي به مراتب بيشتر و داراي استطاله هاي متعددي هستند . شكل انها از ستاره اي تا هرمي و گلابي شكل تغيير مي كند . اين نوع نورون در تمام سيستم عصبي مركزي و گانگليونهاي خودكار وجود دارد . تعداد كلي نورونهاي موجود در بدن هيچگاه دقيقا تخمين زده نشده است اما احتمالا در قشر مغز به تنهايي 14 بيليون عدد مي باشد .
هسته :
هسته معمولا درشت ( قطر تا 20 ميكرون ) ، كروي شكل و در مركز سلول قرار دارد . غشا هسته مشخص و داراي سوراخهاي متعدد است . مقدار هتروكروماتين كم و معمولا در محيط هسته يعني در سطح داخلي غشا هسته قرار دارد . بطور كلي هسته كمرنگ و داراي يك يا چند نوكلئول درشت است . كروماتين جنسي يا جسم بار ممكن است به كل يك نوكلئول فرعي وجود داشته باشد . اين هسته درشت كمرنگ وزيكولر ، با نوكلئول درشت پررنگ اغلب به منظره چشم جغد تشبيه شده است .
منبع:
